Kijk voor meer informatie op Markkoks.nl
In Spraakwater spreekt iemand – van BN’ers tot politici en van sportvissers tot wetenschappers – zich uit over thema’s rond vis en sportvisserij. Deze maand is dat Mark Koks, veteraan en ‘vistherapeut’.
Mark (rechts) met een jonge deelnemer die zojuist een prachtige spiegelkarper heeft gevangen.
spraakwater
VANUIT EEN NIEUWE ROL
Vuurgevechten, zelfmoordaanslagen en overleden collega’s. Mark Koks (40) zag veel extreme dingen toen hij in 2007 als beroepsmilitair in Afghanistan de slag om Chora meemaakte. Terug in Nederland bleek karpervissen niet alleen rustgevend, maar ook goed voor zijn mentaal herstel te zijn. Bij wijze van therapie neemt hij nu ook andere (ex-)militairen en hulpverleners mee naar het water om onder zijn ‘begeleiding’ aan hun mentale gezondheid te werken.
TEKST: BARD BORGER > BEELD: MARK KOKS
“Ik ging van piek naar piek naar piek. Het was een periode was met veel overweldigende gebeurtenissen vlak na elkaar. Tijd om mentaal te herstellen was er nauwelijks”, schetst Mark de continue stress die zijn tijd in Afghanistan kenmerkte. Over wat hij concreet meemaakte, is Koks kort van stof. “De ‘wond’ van destijds is volledig genezen, dus ik kan er prima over vertellen – maar het voegt voor mij niet zoveel toe. Dat de slag om Chora de grootste naoorlogse gevechtsmissie van het Nederlandse leger was, zegt denk ik wel genoeg.”
MORELE BESCHADIGING
Terug in Nederland bleken niet eens zozeer de herinneringen an sich voor problemen te zorgen. “Het was veel meer de mentale leegte waarin ik belandde. In plaats van applaus en een warm onthaal, was er überhaupt nauwelijks aandacht voor me. Laat staan voor waar ik vandaan kwam en voor de waanzin die ik daar had meegemaakt.” De mix van teleurstelling en boosheid daarover werd een morele beschadiging, zoals hij het noemt. “Het in mijn eentje verwerken daarvan zorgde voor een jarenlange onrust. Ik kon mezelf niet zijn. Bij sociale gelegenheden zoals een avondje uit zette ik een blij masker op, maar diep van binnen was ik intens verdrietig.”
MEDITATIEVE RUST
Mark, die al sinds zijn achtste statisch karpervissen als grote passie heeft, vond achter zijn hengels de rust om te aarden en reflecteren. “Door urenlang aan de waterkant op een stoel te zitten kwamen de radertjes in mijn hoofd langzaam tot stilstand en kwam ik helemaal in het hier en nu. Ik hoorde de wind door de bomen ruisen, zag de kabbel op het water en de wolken voorbijdrijven.” Die meditatieve rust was een verademing.
‘Door urenlang aan de waterkant op een
stoel te zitten kwamen de radertjes in mijn hoofd langzaam tot stilstand’
‘Ieder mens is uniek en gaat anders om met
de dingen die hij of zij meemaakt’
Ik zeg altijd expliciet: je mag bij mij alles voelen wat je voelt en zeggen wat je wilt – dat is helemaal aan jou. Zo laat ik ze helemaal bij zichzelf komen en het masker afzetten dat ik destijds ook altijd op had.” Van daaruit kan er over gevoelens worden gepraat en besproken hoe daar mee om te gaan. “Dan is het heel prettig dat we op een rustige plek aan het water zitten, zonder enige afleiding of druk van sociale ‘normen’ die je in de maatschappij wél hebt. Het wachten op een aanbeet, een run en een vangst zijn milde, fijne vormen van spanning waarvan de deelnemer weer kan opladen.” In een evaluatiegesprek na de visdag wordt gereflecteerd op wat de deelnemer heeft ervaren en welke vervolgstappen mogelijk zijn.
BREDE DOELGROEP
Mark – die naast militair ook brandweerman is geweest en als voormalig sporttherapeut een medische achtergrond heeft – legt uit dat de doelgroep voor zijn therapie heel divers is. “Iedereen die actief is (geweest) in een hulpverlenend beroep kan bij mij terecht: ziekenhuis, ambulance, brandweer, defensie, marechaussee of politie. Ook beginnende militairen komen in het kader van preventie in aanmerking. Het scheelt namelijk al enorm als zij weten dat er ervaringsdeskundigen zijn waarbij ze terecht kunnen voor nazorg. Bijvoorbeeld voordat ze op een gevaarlijke missie gaan, zoals ik destijds. In samenwerking met Defensie hoop ik deze preventieve variant van mijn therapie verder te ontwikkelen en grootschalig aan te gaan bieden – deels ook samen met andere vissende (ex-)militairen.”
ERKENNING
Niet alleen deelnemers zijn vol lof over de vistherapie van Mark. Ook steeds meer professionals op het gebied van traumaverwerking – waaronder Sjef Berendsen – erkennen de waarde van deze vorm van therapie als een aanvullende methode voor mentaal herstel. “Onderzoek van Defensie in Groot-Brittannië naar de effecten van verschillende sporten en activiteiten op PTSS-klachten wees uit dat karpervissen één van de meest effectieve methoden is om rust en herstel te bevorderen”, zegt Mark. “In Nederland is wel een begin gemaakt met die wetenschappelijke onderbouwing, maar moet de officiële erkenning nog komen. Ondertussen ben ik alvast begonnen, want ik zit vol positieve energie en wil mensen graag helpen.”
Toen pas voelde ik ook weer. En wat die gevoelens ook waren, ze konden er gewoon zijn. De succesbeleving bij de vangst van een karper zorgde ervoor dat mijn mentale batterij weer helemaal kon opladen. Ik miste alleen nog iemand die me echt begreep en met wie ik kon sparren.”
STABIELER DAN OOIT
Klinisch psycholoog Sjef Berendsen hielp Mark af van zijn laatste boosheid. “Hij werd dankzij de vele gesprekken die we voerden een vaderfiguur voor me”, blikt Mark terug. “Sjef zei tegen me: ‘Wat denk je dat het je gaat brengen als je de rest van je leven boos blijft over je morele schade?’ Het drong tot me door dat ik trots op mezelf moest zijn en moest stoppen om erkenning van buitenaf te verwachten. Die trots voel ik nu, mijn boosheid is helemaal weg en mentaal ben ik stabieler en sterker dan ooit. Vanuit die kracht en mijn natuurlijke drive om mensen te willen helpen geef ik sinds begin dit jaar ‘vistherapie’ om anderen te helpen met hun stressproblemen. Gekscherend noem ik het wel eens mijn nieuwe missie.”
100% MAATWERK
Mark legt uit dat zijn therapie een kwestie van maatwerk is. “Ieder mens is uniek en gaat anders om met de dingen die hij of zij meemaakt. Daarom voer ik altijd eerst een intakegesprek, net zoals wanneer je naar een psycholoog gaat. Dan vraag ik: ‘Wie ben je, waar zit je mee en wat wil je bereiken?’ En ik probeer vaak met wat humor te voelen of er een klik is met de deelnemer. Dat is namelijk cruciaal voor mijn therapie. Alleen als een deelnemer zich op zijn gemak voelt bij mij, kunnen we over diepere gevoelens praten.” Staan alle seinen na de intake op groen, dan wordt de visdag ingepland. “Ik kies de stek, zodat we zeker zijn van een rustige plek waar we niet of nauwelijks worden gestoord. Ook regel ik al het materiaal. De deelnemer moet nergens omkijken naar hebben.”
MILDE, FIJNE SPANNING
Het vissen speelt een beperkte rol op de visdag. “De kracht van mijn therapie zit hem er vooral in dat deelnemers aan mij niets hoeven uit te leggen over hun ervaringen. Door mijn achtergrond weet ik in wat voor situaties ze zijn geweest.
Mark (rechts) met een jonge deelnemer die zojuist een prachtige spiegelkarper heeft gevangen.
Kijk voor meer informatie op Markkoks.nl
spraakwater
In Spraakwater spreekt iemand – van BN’ers tot politici en van sportvissers tot wetenschappers – zich uit over thema’s rond vis en sportvisserij. Deze maand is dat Mark Koks, veteraan en ‘vistherapeut’.
‘Door urenlang aan de waterkant op een
stoel te zitten kwamen de radertjes in mijn hoofd langzaam tot stilstand’
Vuurgevechten, zelfmoordaanslagen en overleden collega’s. Mark Koks (40) zag veel extreme dingen toen hij in 2007 als beroepsmilitair in Afghanistan de slag om Chora meemaakte. Terug in Nederland bleek karpervissen niet alleen rustgevend, maar ook goed voor zijn mentaal herstel te zijn. Bij wijze van therapie neemt hij nu ook andere (ex-)militairen en hulpverleners mee naar het water om onder zijn ‘begeleiding’ aan hun mentale gezondheid te werken.
TEKST: BARD BORGER > BEELD: MARK KOKS
“Ik ging van piek naar piek naar piek. Het was een periode was met veel overweldigende gebeurtenissen vlak na elkaar. Tijd om mentaal te herstellen was er nauwelijks”, schetst Mark de continue stress die zijn tijd in Afghanistan kenmerkte. Over wat hij concreet meemaakte, is Koks kort van stof. “De ‘wond’ van destijds is volledig genezen, dus ik kan er prima over vertellen – maar het voegt voor mij niet zoveel toe. Dat de slag om Chora de grootste naoorlogse gevechtsmissie van het Nederlandse leger was, zegt denk ik wel genoeg.”
MORELE BESCHADIGING
Terug in Nederland bleken niet eens zozeer de herinneringen an sich voor problemen te zorgen. “Het was veel meer de mentale leegte waarin ik belandde. In plaats van applaus en een warm onthaal, was er überhaupt nauwelijks aandacht voor me. Laat staan voor waar ik vandaan kwam en voor de waanzin die ik daar had meegemaakt.” De mix van teleurstelling en boosheid daarover werd een morele beschadiging, zoals hij het noemt. “Het in mijn eentje verwerken daarvan zorgde voor een jarenlange onrust. Ik kon mezelf niet zijn. Bij sociale gelegenheden zoals een avondje uit zette ik een blij masker op, maar diep van binnen was ik intens verdrietig.”
MEDITATIEVE RUST
Mark, die al sinds zijn achtste statisch karpervissen als grote passie heeft, vond achter zijn hengels de rust om te aarden en reflecteren. “Door urenlang aan de waterkant op een stoel te zitten kwamen de radertjes in mijn hoofd langzaam tot stilstand en kwam ik helemaal in het hier en nu. Ik hoorde de wind door de bomen ruisen, zag de kabbel op het water en de wolken voorbijdrijven.” Die meditatieve rust was een verademing.
‘Ieder mens is uniek en gaat anders om met
de dingen die hij of zij meemaakt’
Ik zeg altijd expliciet: je mag bij mij alles voelen wat je voelt en zeggen wat je wilt – dat is helemaal aan jou. Zo laat ik ze helemaal bij zichzelf komen en het masker afzetten dat ik destijds ook altijd op had.” Van daaruit kan er over gevoelens worden gepraat en besproken hoe daar mee om te gaan. “Dan is het heel prettig dat we op een rustige plek aan het water zitten, zonder enige afleiding of druk van sociale ‘normen’ die je in de maatschappij wél hebt. Het wachten op een aanbeet, een run en een vangst zijn milde, fijne vormen van spanning waarvan de deelnemer weer kan opladen.” In een evaluatiegesprek na de visdag wordt gereflecteerd op wat de deelnemer heeft ervaren en welke vervolgstappen mogelijk zijn.
BREDE DOELGROEP
Mark – die naast militair ook brandweerman is geweest en als voormalig sporttherapeut een medische achtergrond heeft – legt uit dat de doelgroep voor zijn therapie heel divers is. “Iedereen die actief is (geweest) in een hulpverlenend beroep kan bij mij terecht: ziekenhuis, ambulance, brandweer, defensie, marechaussee of politie. Ook beginnende militairen komen in het kader van preventie in aanmerking. Het scheelt namelijk al enorm als zij weten dat er ervaringsdeskundigen zijn waarbij ze terecht kunnen voor nazorg. Bijvoorbeeld voordat ze op een gevaarlijke missie gaan, zoals ik destijds. In samenwerking met Defensie hoop ik deze preventieve variant van mijn therapie verder te ontwikkelen en grootschalig aan te gaan bieden – deels ook samen met andere vissende (ex-)militairen.”
ERKENNING
Niet alleen deelnemers zijn vol lof over de vistherapie van Mark. Ook steeds meer professionals op het gebied van traumaverwerking – waaronder Sjef Berendsen – erkennen de waarde van deze vorm van therapie als een aanvullende methode voor mentaal herstel. “Onderzoek van Defensie in Groot-Brittannië naar de effecten van verschillende sporten en activiteiten op PTSS-klachten wees uit dat karpervissen één van de meest effectieve methoden is om rust en herstel te bevorderen”, zegt Mark. “In Nederland is wel een begin gemaakt met die wetenschappelijke onderbouwing, maar moet de officiële erkenning nog komen. Ondertussen ben ik alvast begonnen, want ik zit vol positieve energie en wil mensen graag helpen.”
Toen pas voelde ik ook weer. En wat die gevoelens ook waren, ze konden er gewoon zijn. De succesbeleving bij de vangst van een karper zorgde ervoor dat mijn mentale batterij weer helemaal kon opladen. Ik miste alleen nog iemand die me echt begreep en met wie ik kon sparren.”
STABIELER DAN OOIT
Klinisch psycholoog Sjef Berendsen hielp Mark af van zijn laatste boosheid. “Hij werd dankzij de vele gesprekken die we voerden een vaderfiguur voor me”, blikt Mark terug. “Sjef zei tegen me: ‘Wat denk je dat het je gaat brengen als je de rest van je leven boos blijft over je morele schade?’ Het drong tot me door dat ik trots op mezelf moest zijn en moest stoppen om erkenning van buitenaf te verwachten. Die trots voel ik nu, mijn boosheid is helemaal weg en mentaal ben ik stabieler en sterker dan ooit. Vanuit die kracht en mijn natuurlijke drive om mensen te willen helpen geef ik sinds begin dit jaar ‘vistherapie’ om anderen te helpen met hun stressproblemen. Gekscherend noem ik het wel eens mijn nieuwe missie.”
100% MAATWERK
Mark legt uit dat zijn therapie een kwestie van maatwerk is. “Ieder mens is uniek en gaat anders om met de dingen die hij of zij meemaakt. Daarom voer ik altijd eerst een intakegesprek, net zoals wanneer je naar een psycholoog gaat. Dan vraag ik: ‘Wie ben je, waar zit je mee en wat wil je bereiken?’ En ik probeer vaak met wat humor te voelen of er een klik is met de deelnemer. Dat is namelijk cruciaal voor mijn therapie. Alleen als een deelnemer zich op zijn gemak voelt bij mij, kunnen we over diepere gevoelens praten.” Staan alle seinen na de intake op groen, dan wordt de visdag ingepland. “Ik kies de stek, zodat we zeker zijn van een rustige plek waar we niet of nauwelijks worden gestoord. Ook regel ik al het materiaal. De deelnemer moet nergens omkijken naar hebben.”
MILDE, FIJNE SPANNING
Het vissen speelt een beperkte rol op de visdag. “De kracht van mijn therapie zit hem er vooral in dat deelnemers aan mij niets hoeven uit te leggen over hun ervaringen. Door mijn achtergrond weet ik in wat voor situaties ze zijn geweest.